Marie-José van Hoof – Umfolozi, Zuid-Afrika

Marie-José is kinderpsychiater en getrouwd en moeder van twee dochters en twee zonen. In 2019 promoveerde zij aan de Rijksuniversiteit Leiden. Zij heeft een bloeiende praktijk (iMindU) met een team gepassioneerde (kinder- en jeugd) psychologen/ psychiaters, vaktherapeuten en andere specialisten. Zij houdt van complexe uitdagingen. ‘Mijn moeder zei toen ik nog een lagere school kind was al: jij zoekt altijd de moeilijkste weg’. Hieronder zit een sterke drive om te acteren op hiaten of moeilijkheden die zij ziet en er bruggen te bouwen, in haar werk als (kinder- en jeugd) psychiater met als specialisme kindermishandeling, verwaarlozing en seksueel misbruik komt die gedrevenheid goed tot zijn recht.  

“Zo’n vijf jaar geleden kwamen een aantal zaken samen die noopten tot een andere koers. Aan 24 uur in een dag had ik te weinig. Mijn werk in loondienst als psychiater gaf mij geen voldoening meer, ik wilde een plek met passie en positieve energie. Mijn promotie onderzoek zat vast. Daarnaast was daar het afhandelen van de boedel van mijn kort na elkaar overleden ouders met een bedrijf dat moest worden voortgezet en uiteraard het bijbehorende rouwproces en mantelzorg van een tante. Thuis had ik opgroeiende kinderen die ook aandacht nodig hadden.”

“Toen Bernet Elzinga, facilitator bij FNL, een oproep deed om mee op wildernis trail te gaan voelde ik meteen dat dat iets voor mij kon zijn. Ik had een olifant weg te brengen. En: Quo vadis? Waar ging ik naartoe?” Dat was de vraag die Marie-José zichzelf stelde toen zij met een groep vrouwen op trail ging naar Umfolozi, Zuid Afrika. “Ik wist diep van binnen dat ik iets te doen had, maar hoe dat eruitzag was mij nog geheel onduidelijk. Ik begon stik zenuwachtig aan de trail, waar had ik eigenlijk ja tegen gezegd?”

“Wie gaat er nu onbeschermd tussen de Big Five lopen met vier kinderen thuis vroeg ik mij af toen het leek alsof er uit elk bosje een leeuw kon springen.” Al snel ontstond vertrouwen, het was een fijne groep met vrouwen waar zij zich veilig voelde en bij wie gelijke thema’s bleken te spelen. Ook de lokale gidsen droegen aan dat gevoel bij. Twee Zuid Afrikaanse mannen die de wetten van de natuur kennen en precies wisten hoe te handelen. 

Nauwelijks over het wildrooster van park Umfulozi heette een olifant de groep welkom en even later nog een enorme mannetjes olifant die onverwacht snel gezelschap kreeg van een grote kudde vrouwtjes olifanten met jongen. Een eerste symbolisch inzicht. ‘Voor mij stond die kudde olifanten symbool voor de last die ik met mij meedroeg en de zwaarte die ik weg had te brengen’. 

De natuur in Umfulozi was overweldigend en voelde tegelijkertijd vredig aan voor Marie-José. “Ik realiseerde me daar dat het ooit altijd zo geweest moet zijn. Het bracht mij voor mijn gevoel ook terug naar mijn eigen oorsprong.” Een belangrijk onderdeel van de Afrikaanse trails is de ‘nightwatch’. Om de beurt houden de deelnemers ’s nachts de wacht bij het kampvuur. De groep kan dan rusten en het is jouw taak om het kampvuur aan te houden en de omgeving elke vijf minuten te scannen met een sterk zaklicht.

Tijdens mijn laatste nachtwacht bleek een nieuwsgierige groep van zo’n tien hyena’s tot vlakbij gekomen te zijn. Volgens eerdere instructie bleef ik volledig kalm en heb de gids gewekt met ‘Ian, predators’. Deze wist precies wat hem te doen stond. Verbaal en non-verbaal duidelijk maken dat dit óns territorium was en dat de roedel hyena’s dus beter weg kon gaan. Dat deden ze ook -geluidloos -, de geweldloze boodschap was kennelijk kraakhelder. Het was voor mij een belangrijke bevestiging dat kalmte de beste manier is om met spannende situaties om te gaan. In vakjargon wordt die kalme lichamelijke aanwezigheid waaruit leiderschap en kracht voortkomt ook wel ‘embodied presence’ genoemd, in dit geval was het zelfs een vorm van ‘geweldloos verzet’. Een verhaal dat ik ook regelmatig deel met mijn patiënten om hen vanuit een ander perspectief met hun stress te helpen’.

Na de trail vielen een aantal puzzelstukjes in elkaar. “Ik realiseerde mij dat als ik hyena’s kon weerstaan, mijn promotieonderzoek ook vlot getrokken kon worden en zo geschiedde. Vijf weken na de trail richtte ik mijn praktijk iMindU op, waardoor ik nu echt doe wat mijn hart en verstand me ingeven.”  

Een belangrijk inzicht voor Marie-José is dat zij op momenten meer op haar strepen mag blijven staan. “Ik heb door de trail geleerd kalm te blijven in uitdagende stressvolle situaties en verbeeld mij dat ik daar nu ook beter mee kan omgaan. Ik ben me er ook bewust van geworden dat ik die olifant ook zelf aantrek, die 24 uur per dag zijn nog steeds te kort voor mij.

De olifant staat voor mij symbool voor complexiteit en zwaarte. Tegelijkertijd omarm ik hem ook, want complexiteit is hetgeen mij uitdaagt en waar ik met mijn bagage en talenten het verschil kan maken voor mensen.” Een prachtig schilderij van een olifant dat zij uit Zuid-Afrika meenam heeft inmiddels een prominente plek aan de muur van haar werkkamer aan het Rapenburg in Leiden gekregen.